سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم متاسفانه یک سرطان نسبتا شایع است که در بسیاری از مواقع عوارض بسیار خطرناکی را برای فرد به دنبال دارد. از مهمترین علائم سرطان دهانه رحم خونریزی غیرمعمول واژینال از جمله خونریزی در حین یا بعد از رابطه جنسی، بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی است. چکاپ‌های منظم در پیشگیری یا تشخیص به موقع سرطان دهانه رحم بسیار موثر است. در صورت تشخیص این بیماری در مراحل اولیه توسط متخصص انکولوژی، می‌توان به درمان امیدوار بود. در این مقاله به معرفی سرطانه دهانه رحم؛ علل و علائم آن می‌پردازیم.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم نوعی سرطان است که از دهانه رحم شروع می‌شود. دهانه رحم یک استوانه توخالی است که قسمت پایینی رحم زن را به واژن متصل می‌کند. گونه‌های مختلف ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یا یک عفونت مقاربتی، در ایجاد سرطان‌های دهانه رحم نقش دارند.
این سرطان نیز مانند انواع دیگر سرطان‌ها به دلیل رشد غیرطبیعی سلول‌ها، مخصوصا سلول‌های گردن رحم رخ می‌دهد. این سلول‌ها گاهی به قسمت‌های دیگر بدن نیز منتقل شده و مشکلات زیادی ایجاد می‌کنند. متاسفانه در شروع سرطان، فرد علامت خاصی نشان نمی‌دهد بنابراین به پزشک مراجعه نکرده و بیماری در وی گسترش پیدا می‌کند و به تدریج موجب مشکلاتی مانند خون ریزی واژنی، درد لگن یا دیسپارونی (درد آمیزشی) می‌شود.
سرطان دهانه رحم یک سرطان بسیار جدی و نسبتا شایع مخصوصا در کشورهای در حال توسعه است بنابراین افراد و دولت‌ها باید نسبت به پیشگیری از این بیماری اقدامات جدی انجام دهند. در بین شایع‌ترین سرطان‌های دنیا سرطان دهانه رحم رتبه چهارم را از نظر شیوع دارد. همچنین چهارمین عامل مرگ ناشی از سرطان در زنان همین بیماری است. حدودا ۷۰ درصد از مبتلایان به این نوع سرطان ساکنین کشورهای در حال توسعه هستند.
سرطان دهانه رحم از گروه سرطان‌های عودکننده است؛ به این معنی که در صورت درمان کامل سرطان، باز هم ممکن است تومورهای این سرطان در ناحیه‌ای شروع به رشد کنند. این منطقه معمولا در همان محل قبلی یعنی در دهانه رحم است و گاهی نیز ممکن است در جایی دیگر مثلا در خود تنه رحم و یا اندام‌های لگنی مجاور شروع به تکثیر کند. دیده شده که گاهی این تومورها در مناطقی بسیار دورتر از دهانه رحم مثلا در ریه تشکیل می‌شوند.
مراحل سرطان دهانه رحم
درجه سرطان دهانه رحم از مراحل I (1) تا IV (4) متغیر است. به عنوان یک قاعده کلی، هرچه این عدد کمتر باشد، سرطان کمتر گسترش یافته است. عدد بالاتر، مانند مرحله IV، به معنای پیشرفته‌تر بودن سرطان است. سرطان‌هایی که مراحل مشابهی دارند، چشم‌انداز مشابهی دارند و اغلب به روش مشابهی درمان می‌شوند. استیج‌های سرطان دهانه رحم عبارتند از:
- مرحله اول: سرطان فقط در دهانه رحم یافت می‌شود. پخش نشده و کوچک است.
- مرحله دوم: سرطان فراتر از دهانه رحم گسترش یافته است، اما هنوز به دیواره لگن یا واژن نرسیده است.
- مرحله سوم: سرطان به قسمت پایینی واژن متاستاز داده و ممکن است به دیواره لگن، حالب‌ها (لوله‌هایی که ادرار را حمل می‌کنند) و غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده باشد.
- مرحله چهارم: سرطان به مثانه، رکتوم یا سایر قسمت‌های بدن مانند استخوان‌ها یا ریه‌ها گسترش پیدا کرده است.
علت سرطان دهانه رحم
بیشتر موارد سرطان دهانه رحم به دنبال عفونت با انواع پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی تناسلی (HPV) ایجاد می‌شود. عفونت HPV تناسلی بسیار شایع است؛ به طوری که از هر 5 نفر 4 نفر در طول زندگی خود حداقل به یک نوع مبتلا می‌شوند. HPV تناسلی معمولاً در طول تماس جنسی (مقعدی، دهانی یا واژینال) با فردی که آلوده است منتقل می‌شود.
اکثر افرادی که به HPV مبتلا می‌شوند هیچ علامتی نخواهند داشت و ویروس به سرعت توسط سیستم ایمنی آنها از بین می‌رود. در برخی از زنان، عفونت از بین نمی‌رود و می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در دهانه رحم (تغییرات پیش سرطانی) شود که ممکن است منجر به سرطان شود. این تغییرات بسیار آهسته و معمولاً در طول سالها اتفاق می‌افتد.
انواع سرطان دهانه رحم
نوع سرطان دهانه رحم به تعیین پیش آگهی و درمان شما کمک می کند. انواع اصلی سرطان دهانه رحم عبارتند از:
- سرطان سلول سنگفرشی: این نوع سرطان شامل رشد سلول‌های پوششی از نوع سنگفرشی در دهانه رحم است که توانایی انتقال (متاستاز) به بافت‌های اطراف و حتی بافت‌های دور را دارند.
- آدنوکارسینوم: این نوع سرطان دهانه رحم در سلول‌های غده‌ای ستونی شکل که کانال دهانه رحم را پوشانده‌اند شروع می‌شود.
حدودا ۹۰ درصد از انواع سرطان‌های دهانه رحم را کارسینوم سلول سنگفرشی تشکیل می‌دهد؛ تقریبا ۱۰ درصد دیگر را آدنوکارسینوم‌ها تشکیل می‌دهند. آدنوکارسیوم زمانی که در سلول‌های بدخیم بافت غده‌ای یافت شود، نامیده می‌شود. گاهی اوقات، هر دو نوع سلول در سرطان دهانه رحم نقش دارند. به ندرت، سرطان در سایر سلول‌های دهانه رحم رخ می‌دهد.
عوامل خطر سرطان دهانه رحم
اگرچه HPV عامل اصلی سرطان دهانه رحم است، عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد. از جمله عوامل خطر زمینه‌ساز ابتلا به سرطان دهانه رحم عبارتند از:
- تعدد شرکای جنسی: هر چه تعداد شرکای جنسی بیشتر باشد، شانس ابتلا به HPV بیشتر است.
- داشتن رابطه جنسی در سنین پایین
- سایر عفونت‌های مقاربتی (STIs): ابتلا به بیماری‌هایی مانند کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس و HIV/AIDS، خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهد.
- ضعیف بودن سیستم ایمنی: اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل بیماری دیگری ضعیف شده باشد و به HPV مبتلا باشید، ممکن است احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم افزایش یابد.
- سیگار کشیدن: که با سرطان سلول سنگفرشی دهانه رحم مرتبط است. حتی سیگار کشیدن غیرفعال نیز در ابتلا به سرطان تاثیرگذار است.
- استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضد بارداری خوراکی
- قرار گرفتن در معرض داروی پیشگیری از سقط جنین: اگر مادر شما در دهه 1950 در دوران بارداری از دارویی به نام دی اتیل استیل‌بسترول (DES) استفاده کرده باشد، ممکن است خطر ابتلا به نوع خاصی از سرطان دهانه رحم به نام آدنوکارسینوم سلول را افزایش دهد.
علائم سرطان دهانه رحم
بسیاری از زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم متوجه نمی‌شوند که در مراحل اولیه به این بیماری مبتلا شده‌اند زیرا معمولاً تا مراحل پایانی علائم ایجاد نمی‌کند. از طرفی هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، به راحتی با شرایط نرمالی مانند دوره های قاعدگی یا عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) اشتباه گرفته می‌شوند. علائم معمول سرطان دهانه رحم عبارتند از:
- خونریزی غیرمعمول، بخ خصوص در زمان‌های بین قاعدگی، بعد از رابطه جنسی یا بعد از یائسگی
- ترشحات واژن که ظاهر یا بویی متفاوت از معمول دارند
- درد لگن
- تکرر ادرار
- درد در هنگام دفع ادرار
علائم و نشانه‌های سرطان دهانه رحم گرید 1 می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ترشحات آبکی یا خونی واژن که ممکن است غلیظ و بدبو باشد.
- خونریزی واژینال بعد از مقاربت، بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی
- دوره‌های قاعدگی ممکن است سنگین‌تر و طولانی‌تر از حد معمول باشد.
چگونه از بروز سرطان دهانه رحم پیشگیری کنیم؟
همان طور که پیش از این ذکر شد تست پاپ‌اسمیر، موثر ترین روش برای جلوگیری از بروز سرطان‌های رحم از جمله سرطان دهانه رحم است. علاوه بر این انجام معاینات منظم و دوره‌ای توسط کتر شهره درویش زاده، متخصص زنان و زایمان تاثیر بسزایی در کاهش آمار ابتلا به این سرطان دارد. هم چنین استفاده از واکسن HPV نیز می‌تواند موجب جلوگیری از بیش از ۶۵ تا ۷۵ درصد از موارد سرطان دهانه رحم شود. به طور کلی توصیه می‌شود:
- سنین 21 تا 29 سال: هر 3 سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر انجام دهید.
- سنین 30 تا 65 سال: هر 3 سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر و هر 5 سال یک بار آزمایش HPV پرخطر (hrHPV) یا هر 5 سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر به همراه hrHPV انجام دهید.
واکسن سرطان دهانه رحم چیست؟
واکسن HPV برای کودکان و بزرگسالان 9 تا 45 سال تایید شده است و از ابتلا به سرطان دهانه رحم محافظت می‌کند. این واکسن با تحریک سیستم ایمنی بدن شما برای حمله به انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عمل می‌کند که با بسیاری از موارد سرطان دهانه رحم مرتبط است. بهتر است واکسن را قبل از شروع فعالیت جنسی دریافت کنید. این واکسن به صورت سری تزریق می‌شود. تعداد واکسن‌های مورد نیاز شما بسته به سنی که در اولین دوز را مصرف می‌کنید متفاوت است. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا واجد شرایط واکسن هستید یا خیر.
آیا ژنتیک ریسک ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد؟
محققان درمورد این موضوع که آیا ژنتیک نقشی در ابتلا به سرطان دهانه رحم دارد یا نه، هنوز به اتفاق نظر نرسیده‌اند؛ ولی برخی محققان ادعا کرده‌اند در صورتی که یکی از بستگان درجه اول فرد به این بیماری مبتلا باشد، ریسک ابتلا در فرد، ۲ تا ۳ برابر نسبت به افراد دیگر بیشتر است.
غربالگری سرطان دهانه رحم می‌تواند زندگی شما را نجات دهد!
اگرچه تشخیص سرطان هم تکان دهنده و هم ترسناک است؛ تشخیص زودرس سلول‌های نامنظم بر روی دهانه رحم برای شناسایی و درمان این بیماری بسیار مهم است. با برنامه‌ریزی غربالگری منظم زنان و زایمان و تمرین رابطه جنسی ایمن، برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم اقدام کنید. در صورت داشتن هر گونه علامت یا سوال به راحتی می‌توانید با استفاده از سیستم نوبت دهی اینترنتی در اسرع وقت به مطب دکتر شهره درویش زاده مراجعه کرده و اقدامات لازم را انجام دهید.
برای پیشگیری و درمان سرطان دهانه رحم در تهران به چه مرکزی باید مراجعه کنیم؟
دکتر شهره درویش زاده، جراح و متخصص زنان زایمان و نازایی با 25 سال سابقه درخشان فعالیت حرفه ای در حوزه پزشکی و انجام بیش از 7 هزار عمل زیبایی واژن یکی از با تجربه ترین و حاذق ترین پزشکان در زمینه جراحی های زنان و می باشند که شما می توانید با اطمینان خاطر جراحی لابیاپلاستی و واکسیناسیون HPV و درمان زگیل تناسلی خود را به ایشان بسپارید و با دریافت مشاوره های کامل قبل از عمل، از نتیجه حاصله اطمینان کافی را کسب کنید.
